Παγκόσμια Ημέρα Τηλεόρασης: Πέντε σκληρές αλήθειες για την κυπριακή TV

Γράφει ο Μαρίνος Νομικός

Τη Δευτέρα 21 Νοεμβρίου είναι η Παγκόσμια Ημέρα Τηλεόρασης και με αυτή την αφορμή ρίχνουμε μια ματιά στη ζοφερή κατάσταση στην οποία έχει περιέλθει η εγχώρια TV.

Διανύει τη χειρότερη περίοδό της από οικονομική και δημιουργική άποψη

Η οικονομική κρίση ουσιαστικά ποτέ δεν ξεπεράστηκε από τα κυπριακά media. Από το ‘13 που ξέσπασε η δική μας μέχρι και σήμερα μετά από πανδημία και πόλεμο στην Ουκρανία, τα ΜΜΕ έχουν γονατίσει, με τις περικοπές, τις απολύσεις και τις συρρικνώσεις να βρίσκονται πλέον σε ετήσια διάταξη. Η τηλεόραση δεν αποτελεί εξαίρεση αν και παραμένει το δημοφιλέστερο Μέσο που αποσπά τη μερίδα του λέοντος από την ισχνή διαφημιστική πίτα. Έχει όμως και υπέρογκα έξοδα σε σχέση με άλλα media που σημαίνει ότι τα κανάλια δυσκολεύονται να τα βγάλουν πέρα στη δύσκολη αυτή συγκυρία ακόμα κι αν τα προγράμματά τους πάνε καλά. Γεγονός που οδηγεί σε συμμάζεμα και περιορισμούς εξόδων. Προς το παρόν την κυπριακή τηλεόραση ξελασπώνει η ελληνική καθώς από εκεί προέρχεται ο κύριος όγκος του προγράμματος ως “ξένο” συνεπώς και πολύ φθηνότερο από μια original παραγωγή. Όμως οι ιθύνοντες ξέρουν ότι αυτό δεν μπορεί να συνεχιστεί επ’ αόριστον κάτι που φαίνεται ήδη από τα σημάδια κόπωσης που άρχισαν να παρουσιάζουν πάλαι ποτέ κραταιά ελληνικά προγράμματα όπως το The Voice ή το GNTM. Το καμπανάκι χτυπάει αλλά εδώ που τα λέμε ποιος να το ακούσει. Τα κυπριακά κανάλια έχουν παγιδευτεί σε έναν φαύλο κύκλο: χωρίς λεφτά δεν υπάρχει πρόγραμμα και χωρίς πρόγραμμα δεν μπορείς να φέρεις μέσα λεφτά.

Ανακυκλώνει διαρκώς τα ίδια πρόσωπα και concepts

Να μην ρίχνουμε όμως το φταίξιμο μόνο στη δύσκολη -ομολογουμένως- οικονομική συγκυρία. Και στη χρυσή εποχή της η κυπριακή τηλεόραση δεν φημίζονταν για τη φαντασία, την τόλμη ή τη δημιουργικότητά της. Απλά ανακυκλώνονται πέντε-έξι concept: καθημερινό σαπούνι, μία κωμική σειρά με στοκ χαρακτήρες και χιούμορ, σειρά ή σκετς εποχής, απογευματινάδικο με πάνελ κους κους, μαγειρική και καλεσμένο, boring-as-fuck βραδινό talk show με εκπροσώπους κομμάτων και ένα σατιρικό/variety show η ποιότητα του οποίου εξαρτάται καθαρά από τον παρουσιαστή. Ό,τι βλέπουμε σήμερα το βλέπαμε και πριν 20 χρόνια (απλά περισσότερα γιατί τότε υπήρχαν λεφτά) και θα το βλέπουμε και για τα επόμενα 20. Όσο για τα πρόσωπα, για προσπαθήστε να θυμηθείτε ποιο ήταν το τελευταίο νέο πρόσωπο που έκανε μπαμ, ξεχώρισε και παρέμεινε στην κυπριακή τηλεόραση;

Η κρατική τηλεόραση είναι τραγικά ανεπαρκής έως ανύπαρκτη

To ΡΙΚ έχει απωλέσει τον ρόλο της δημόσιας τηλεόρασης εδώ και δεκαετίες σε σημείο που αναρωτιέται κανείς εάν τον είχε και ποτέ, και έχει καταντήσει προπαγανδιστικό όργανο της εκάστοτε κυβέρνησης, διαχρονικό υποχείριο όλων των κομμάτων (που το κρατούν όμηρο με τον προϋπολογισμό στη Βουλή) και τραγικός θεματοφύλακας του αναχρονιστικού (και ξεπερασμένου ιστορικά) εθνικού αφηγήματος. Αυτά σε ό,τι αφορά τη νοοτροπία. Γιατί από πρόγραμμα, αφήστε το καλύτερα. 37 εκατομμύρια για να βρικολακιάζει ξανά και ξανά το “Κυπριώτικο σκετς” και μηδενικά ποσοστά στο νεανικό/δυναμικό κοινό.

Η κυπριακή παραγωγή συρρικνώνεται

Τη φετινή σεζόν είχε αρκετές κυπριακές παραγωγές μετά από πολύ καιρό απραξίας (κυρίως λόγω πανδημίας αλλά και της προηγούμενης κρίσης) όμως απ’ ότι φαίνεται θα είναι και η τελευταία. Ήδη μία σειρά του ΑΝΤ1 κατέβασε ρολά (η μετριότατη “Σαλώμη”) κι αυτή που απέμεινε (το δαπανηρό “Μια φορά κι έναν καιρό”) δεν αισθάνεται και πολύ καλά. Στο ΡΙΚ υπάρχουν δύο σειρές που βλέπουν ελάχιστοι (“Ειρήνη πάσι” και “Τρικυμία”), ένα τηλεπαιχνίδι που φυτοζωεί (Ποιος ρωτά;) συν το “Κυπριώτικο σκετς” το οποίο νεκρανασταίνει το ΡΙΚ όποτε ξεμείνει από έμπνευση (βασικά... πάντα). Το Σίγμα διαθέτει τις “Ανεράδες” που έριξε στο Σαββατοκύριακο χωρίς θεαματικά αποτελέσματα ενώ Omega και Alpha πέρα από τις εκπομπές δεν επένδυσαν σε εγχώρια μυθοπλασία και βασίστηκαν κυρίως στα μεγαθήρια των ελλαδικών καναλιών με τα οποία συνεργάζονται. Τα πράγματα δεν είναι διόλου ευοίωνα για το κάποτε εξαιρετικά δημοφιλές είδος που όλα δείχνουν πως από την επόμενη σεζόν θα οδηγηθεί σε νέο μαρασμό.

Δεν φαίνεται να υπάρχει σχέδιο αντιμετώπισης

Η διαφημιστική πίτα συρρικνώνεται, η τηλεθέαση έχει κατακρημνιστεί με τους τηλεθεατές να φεύγουν κατά χιλιάδες προς το streaming, η ποιότητα του εγχώριου προγράμματος έπεσε στα επίπεδα του 2000 και ήδη ο αριθμός των καναλιών φαντάζει πολύ μεγαλύτερος από όσα σηκώνει πραγματικά η αγορά. Και το χειρότερο: δεν διαφαίνεται φως στην άκρη του τούνελ. Ούτε κάποιο σοβαρό σχέδιο της παρούσας κρίσης ή αυτών που θα ακολουθήσουν. Τα κανάλια έχουν μπει πλέον σε survival mode και απλά επιβιώνουν ή προσπαθούν με νύχια και με δόντια, θυσιάζοντας σχέδια, καινοτομίες ή ριψοκίνδυνα projects. Μόνο οι συνταγές, το πάμφθηνο πρόγραμμα και τα πρόσωπα που εγγυημένα τα φέρνουν επιβιώνουν. Όλα τ’ άλλα παγώνουν, αναβάλλονται ή ματαιώνονται τελείως. Το streaming θα ήταν μια λύση αλλά παραείμαστε μικρή αγορά και κανένας δεν θα πληρώνει συνδρομή για να βλέπει το “Βουράτε γειτόνοι”. Ένας συνασπισμός των καναλιών για μία πλατφόρμα που θα προσφέρει όλο το κυπριακό πρόγραμμα (πλην του ΡΙΚ που ετοιμάζει τη δική του) ίσως να αποτελέσει μια κάποια λύση αλλά κάποιες πρωτόλειες συζητήσεις σκάλωσαν στην αναλογία προσφοράς και ανταμοιβής (τα έσοδα παραείναι λιγοστά για να μοιράζονται εξίσου στα τέσσερα και δεν έχουν όλα τα κανάλια το ίδιο library να προσφέρουν).